Onurğa sağlamlığı insan bədəninin ümumi balansı və hərəkət qabiliyyəti üçün mühüm rol oynayır. Onurğada yaranan hər hansı pozğunluq təkcə duruşu deyil, eyni zamanda əzələlərin, oynaqların və sinir sisteminin fəaliyyətini də təsir altına alır. Bu pozğunluqlardan biri də kifozdur. Kifoz xüsusilə müasir həyat tərzi ilə əlaqədar olaraq getdikcə daha çox insanda müşahidə olunur. Əksər hallarda kifoz yalnız estetik problem kimi qəbul edilsə də, əslində bu vəziyyət zamanla ağrıya, hərəkət məhdudiyyətinə və həyat keyfiyyətinin azalmasına səbəb ola bilər. Kifozu vaxtında tanımaq, səbəblərini anlamaq və düzgün müalicə yollarını bilmək sağlamlığın qorunması baxımından olduqca vacibdir
Kifoz nədir?
Kifoz onurğanın yuxarı hissəsində, xüsusilə döş nahiyəsində yaranan həddindən artıq önə doğru əyilmədir. Normal halda onurğanın döş hissəsində yüngül əyrilik mövcud olur və bu, fizioloji qəbul edilir. Lakin bu əyrilik normadan artıq olduqda kifoz diaqnozu qoyulur. Kifoz zamanı kürək nahiyəsi daha qabarıq görünür, çiyinlər önə düşür və baş bədənin ön hissəsinə doğru meyillənir. Bu vəziyyət bədənin ümumi duruşunu pozur və onurğaya düşən yükü qeyri-bərabər şəkildə paylayır.
Kifozun yaranma səbəbləri
Kifozun yaranmasına təsir edən bir çox amil mövcuddur. Uzun müddət oturaq həyat tərzi, kompüter və telefon qarşısında saatlarla əyilmiş vəziyyətdə qalmaq ən əsas səbəblərdən biridir. Bu vəziyyət xüsusilə gənclər və ofis işçiləri arasında geniş yayılıb. Əzələ zəifliyi, xüsusilə kürək və qarın əzələlərinin kifayət qədər güclü olmaması onurğanın düzgün vəziyyətdə saxlanmasına mane olur. Bundan əlavə, uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə sürətli boy artımı, düzgün olmayan oturuş və daşıma vərdişləri də kifozun inkişafına zəmin yarada bilər.
Bəzi hallarda kifoz travmalar, onurğa sınıqları, anadangəlmə onurğa qüsurları və ya sümük xəstəlikləri nəticəsində də yarana bilər. Yaş artdıqca sümüklərin zəifləməsi və fəqərələrdə çökmə baş verdikdə kifoz daha da nəzərə çarpan hala gələ bilər.
Kifozun əsas növləri
Kifoz müxtəlif formalarda ortaya çıxa bilər və hər bir növün yaranma səbəbi fərqli ola bilər. Ən çox rast gəlinən kifoz növlərinə postural kifoz, struktur kifoz və yaşa bağlı kifoz daxildir. Postural kifoz əsasən yanlış duruş vərdişləri ilə əlaqəlidir və daha çox yeniyetmələrdə müşahidə olunur. Struktur kifoz isə onurğa sümüklərinin quruluşundakı dəyişikliklər nəticəsində yaranır və daha ciddi yanaşma tələb edir. Yaşa bağlı kifoz isə adətən sümük sıxlığının azalması və degenerativ dəyişikliklər nəticəsində ortaya çıxır.
Kifozun əlamətləri
Kifozun əlamətləri vəziyyətin dərəcəsindən asılı olaraq dəyişə bilər. Yüngül hallarda insan yalnız duruş pozğunluğunu və kürək nahiyəsində yüngül narahatlığı hiss edə bilər. Daha irəliləmiş hallarda isə əlamətlər daha aydın və davamlı olur. Kürək və bel ağrıları, uzun müddət oturarkən və ya ayaqda qalarkən tez yorulma, çiyinlərdə və boyunda gərginlik kifozun ən çox rast gəlinən əlamətləri arasındadır.
Kifoz irəlilədikcə onurğanın hərəkət qabiliyyəti azalır, nəfəs alma zamanı çətinlik yarana bilər və bəzən sinir sıxılması nəticəsində uyuşma və keyimə hissi ortaya çıxa bilər. Bu əlamətlər gündəlik həyat fəaliyyətlərini məhdudlaşdıraraq insanın həm fiziki, həm də psixoloji vəziyyətinə mənfi təsir göstərir.
Kifozun gündəlik həyata təsiri
Kifoz yalnız fiziki görünüşü dəyişmir, eyni zamanda insanın gündəlik həyatına birbaşa təsir edir. Duruş pozğunluğu səbəbindən bədən daha tez yorulur və sadə hərəkətlər belə çətinləşə bilər. Uzun müddət oturmaq, ayaqda qalmaq və ya yük daşımaq zamanı ağrı daha çox hiss olunur. Bu vəziyyət zamanla iş qabiliyyətinin azalmasına və sosial həyatda narahatlığa səbəb ola bilər. Kifozu olan insanlar tez-tez özlərini halsız və enerjisiz hiss edirlər.
Kifoz necə diaqnoz edilir?
Kifozun diaqnozu adətən fiziki müayinə ilə başlayır. Onurğanın vəziyyəti, duruş və bədənin simmetriyası qiymətləndirilir. Lazım olduqda görüntüləmə üsullarından istifadə edilə bilər. Erkən diaqnoz kifozun irəliləməsinin qarşısını almaq və müalicə prosesini daha effektiv etmək baxımından olduqca önəmlidir.
Kifozun müalicə yolları
Kifozun müalicəsi vəziyyətin ağırlıq dərəcəsinə, yaşa və ümumi sağlamlıq durumuna görə dəyişir. Yüngül və orta dərəcəli kifoz hallarında əsas müalicə üsulu fizioterapiyadır. Fizioterapiya vasitəsilə kürək və qarın əzələləri gücləndirilir, duruş düzəldilir və onurğaya düşən yük balanslaşdırılır. Müalicəvi məşqlər kifozun nəzarət altına alınmasında mühüm rol oynayır.
Manual terapiya və digər dəstəkləyici üsullar əzələ gərginliyini azaltmağa və ağrını yüngülləşdirməyə kömək edir. Müalicə prosesi adətən davamlılıq tələb edir və nəticələr zamanla özünü göstərir. Gündəlik həyat vərdişlərinin dəyişdirilməsi, düzgün oturuş və hərəkət qaydalarına əməl edilməsi müalicənin təsirini artırır.
Kifozun qarşısını almaq mümkündürmü?
Bir çox hallarda kifozun qarşısını almaq mümkündür. Bunun üçün erkən yaşlardan düzgün duruş vərdişlərinin formalaşdırılması, müntəzəm fiziki aktivlik və əzələlərin gücləndirilməsi vacibdir. Uzun müddət eyni pozisiyada qalmamaq, iş və istirahət zamanı duruşa diqqət yetirmək kifoz riskini azalda bilər. Bədənin verdiyi ilkin siqnalları vaxtında anlamaq və lazımi tədbirlər görmək kifozun irəliləməsinin qarşısını ala bilər.
Nəticə
Kifoz onurğa sağlamlığına ciddi təsir göstərə bilən və vaxtında diqqət yetirilmədikdə həyat keyfiyyətini azaldan bir vəziyyətdir. Doğru yanaşma, müntəzəm nəzarət və uyğun müalicə üsulları ilə kifozun təsirini azaltmaq mümkündür. Əsas məsələ problemi vaxtında tanımaq və bədənin ehtiyaclarına uyğun addımlar atmaqdır. Sağlam onurğa sağlam həyatın əsas sütunlarından biridir
