Baş ağrısı demək olar ki, hər kəsin həyatında ən azı bir dəfə qarşılaşdığı bir vəziyyətdir. Lakin miqren adi baş ağrısından fərqli olaraq daha şiddətli, təkrarlanan və həyat keyfiyyətinə ciddi təsir göstərən bir nevroloji problemdir. Miqren sadəcə ağrı ilə məhdudlaşmır; gündəlik fəaliyyətləri məhdudlaşdıran, iş qabiliyyətini azaldan və sosial həyatı çətinləşdirən bir vəziyyətə çevrilə bilər. Bu səbəbdən miqrenin nə olduğunu, hansı əlamətlərlə özünü göstərdiyini, nədən yarandığını və hansı müalicə üsullarının mövcud olduğunu düzgün anlamaq olduqca vacibdir.
Miqren nədir?
Miqren beynin fəaliyyətində yaranan dəyişikliklərlə əlaqəli olan xroniki nevroloji xəstəlikdir. Ən xarakterik xüsusiyyəti təkrarlanan və adətən başın bir tərəfində hiss olunan güclü ağrılardır. Bu ağrılar bir neçə saatdan bir neçə günə qədər davam edə bilər. Miqren zamanı beyin damarlarında və sinir yollarında baş verən dəyişikliklər ağrı hissinin yaranmasına səbəb olur. Adi baş ağrılarından fərqli olaraq miqren hücumları daha intensiv olur və çox vaxt əlavə simptomlarla müşayiət edilir.
Miqrenin əsas simptomları
Miqrenin əlamətləri insandan insana fərqli şəkildə özünü göstərə bilər. Ən çox rast gəlinən simptom güclü və zonklayıcı baş ağrısıdır. Bu ağrı adətən başın bir tərəfində hiss olunur, lakin bəzi hallarda bütün başı əhatə edə bilər. Miqren ağrısı fiziki hərəkət zamanı daha da şiddətlənə bilər.
Baş ağrısı ilə yanaşı ürəkbulanma və qusma miqren üçün xarakterik əlamətlərdəndir. Bir çox insan miqren zamanı işığa, səsə və kəskin qoxulara qarşı həssaslıq hiss edir. Göz qarşısında işıq çaxmaları, bulanıq görmə və ya görmə sahəsində müvəqqəti dəyişikliklər də müşahidə oluna bilər. Bəzi hallarda miqren başlamazdan əvvəl halsızlıq, əsəbilik və diqqət dağınıqlığı kimi əlamətlər ortaya çıxır.
Aura ilə müşayiət olunan miqren
Bəzi insanlarda miqren hücumundan əvvəl və ya hücum zamanı aura adlanan xüsusi əlamətlər meydana çıxır. Aura əsasən görmə pozğunluqları ilə xarakterizə olunur. Göz önündə işıq xətləri, parlaq nöqtələr, dalğalı şəkillər və ya görmə sahəsində qaranlıq ləkələr yaranır. Bundan əlavə, bəzən əllərdə və üz nahiyəsində keyimə, uyuşma, danışıqda çətinlik kimi simptomlar da müşahidə oluna bilər. Aura əlamətləri adətən müvəqqətidir və miqren ağrısından əvvəl keçib gedir.
Miqrenin yaranma səbəbləri
Miqrenin dəqiq yaranma mexanizmi tam şəkildə izah olunmasa da, onun yaranmasında bir neçə əsas faktorun rolu olduğu məlumdur. Genetik meyillilik miqrenin ən mühüm səbəblərindən biri hesab olunur. Ailəsində miqren problemi olan insanlarda bu xəstəliyin yaranma ehtimalı daha yüksəkdir.
Stress və psixoloji gərginlik miqren tutmalarını tetikləyən əsas amillərdəndir. Yuxu rejiminin pozulması, az və ya həddindən artıq yatmaq da miqren riskini artırır. Hormonal dəyişikliklər, xüsusilə qadınlarda menstruasiya dövrü ilə əlaqəli miqren hücumları tez-tez müşahidə olunur. Qidalanma vərdişləri, uzun müddət ac qalmaq, bəzi qidalar və içkilər də miqrenin yaranmasına təsir göstərə bilər.
Miqreni tətikləyən faktorlar
Miqren hücumlarını tətikləyən faktorlar fərdi ola bilər. Parlaq işıqlar, yüksək səslər, güclü qoxular miqreni başlada bilər. Uzun müddət ekran qarşısında qalmaq, fiziki və zehni yorğunluq, hava dəyişiklikləri də miqren tutmalarını artıran amillər sırasındadır. Bu faktorların müəyyən edilməsi miqrenin idarə olunmasında mühüm rol oynayır.
Miqrenin gündəlik həyata təsiri
Miqren yalnız baş ağrısı deyil, gündəlik həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə azaldan bir vəziyyətdir. Miqren tutmaları zamanı işə getmək, diqqət toplamaq və sosial fəaliyyətlərdə iştirak etmək çətinləşir. Uzun müddət davam edən miqren hücumları insanı həm fiziki, həm də psixoloji cəhətdən yorur. Bu vəziyyət zamanla stressin artmasına və həyat ritminin pozulmasına səbəb ola bilər.
Miqren necə diaqnoz edilir?
Miqrenin diaqnozu əsasən xəstənin şikayətlərinin və simptomlarının qiymətləndirilməsi ilə qoyulur. Ağrıların tezliyi, davametmə müddəti və müşayiət edən əlamətlər nəzərə alınır. Düzgün diaqnoz müalicənin effektivliyi baxımından olduqca önəmlidir.
Miqrenin müalicə üsulları
Miqrenin müalicəsi fərdi yanaşma tələb edir və əsas məqsəd ağrının şiddətini azaltmaq, tutmaların tezliyini minimuma endirməkdir. Müalicə iki əsas istiqamətdə aparılır: tutma zamanı tətbiq olunan üsullar və profilaktik yanaşmalar.
Miqren zamanı istirahət etmək, qaranlıq və sakit mühitdə qalmaq ağrının azalmasına kömək edə bilər. Müalicə prosesində fizioterapiya, rahatladıcı texnikalar və stressin idarə olunması mühüm rol oynaya bilər. Boyun və çiyin nahiyəsində gərginlik miqren ağrılarını artıra bildiyi üçün bu sahələrdə rahatlama yaratmaq müalicəyə müsbət təsir göstərə bilər.
Miqrenin qarşısını almaq mümkündürmü?
Miqreni tamamilə aradan qaldırmaq hər zaman mümkün olmasa da, düzgün yanaşma ilə onun təsirini azaltmaq olar. Müntəzəm yuxu rejimi, balanslı qidalanma və stressin idarə olunması miqren riskini azalda bilər. Tetikləyici faktorların müəyyən edilməsi və onlardan uzaq durmaq miqren tutmalarının qarşısını almaqda mühüm rol oynayır.
Nəticə
Miqren ciddi yanaşma tələb edən və həyat keyfiyyətinə birbaşa təsir göstərən nevroloji problemdir. Onun simptomlarını vaxtında tanımaq, səbəblərini anlamaq və uyğun müalicə üsullarını tətbiq etmək miqrenlə mübarizədə əsas addımlardır. Bədənin verdiyi siqnalları diqqətlə izləmək və düzgün həyat tərzi seçmək miqrenin təsirini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.
