Onurğa sütunu insan bədəninin dayaq sisteminin əsasını təşkil edir və gündəlik hərəkətlərin böyük hissəsi məhz onurğanın sağlam fəaliyyəti ilə mümkün olur. Müasir həyat tərzi, hərəkətsizlik və uzunmüddətli yanlış vərdişlər onurğa sağlamlığını ciddi şəkildə təhdid edir. Bu problemlər arasında ən çox rast gəlinən və zamanla həyat keyfiyyətini azaldan xəstəliklərdən biri osteoxondrozdur. Osteoxondroz yalnız yaşlılarda deyil, artıq gənc və orta yaşlı insanlarda da geniş yayılmağa başlamışdır. Bu xəstəlik vaxtında diqqət yetirilmədikdə xroniki ağrılara, hərəkət məhdudiyyətinə və gündəlik həyatın çətinləşməsinə səbəb ola bilər.
Osteoxondroz nədir?
Osteoxondroz onurğa sütununda yerləşən fəqərələrarası disklərin degenerativ dəyişikliklərə məruz qalması ilə xarakterizə olunan xəstəlikdir. Normal halda bu disklər elastik quruluşa malikdir və fəqərələr arasında amortizator rolunu oynayaraq hərəkət zamanı yaranan yükləri azaldır. Osteoxondroz zamanı disklər elastikliyini itirir, quruyur və incəlir. Nəticədə fəqərələr bir-birinə daha yaxınlaşır və onurğa üzərindəki təzyiq artır. Bu proses sinir köklərinin sıxılmasına, ağrıya və müxtəlif nevroloji əlamətlərə səbəb ola bilər.
Osteoxondroz onurğaya necə təsir edir?
Osteoxondroz tədricən inkişaf edən bir prosesdir və ilkin mərhələlərdə ciddi əlamətlərlə özünü göstərməyə bilər. Zamanla fəqərələrarası disklərdə yaranan dəyişikliklər onurğanın təbii hərəkətliliyini azaldır. Onurğa daha sərt və elastikliyini itirmiş hala gəlir. Bu vəziyyət xüsusilə bel və boyun nahiyəsində daha çox hiss olunur. Disklərin hündürlüyünün azalması sinirlərin sıxılmasına gətirib çıxarır və ağrı hissi təkcə onurğa ilə məhdudlaşmır, bəzən ətraflara doğru yayıla bilər. Beləliklə, osteoxondroz təkcə lokal deyil, ümumi funksional problemlərə səbəb olur.
Osteoxondrozun əsas səbəbləri
Osteoxondrozun yaranmasında bir neçə amil rol oynayır və bu amillər çox vaxt bir-biri ilə əlaqəlidir. Ən əsas səbəblərdən biri oturaq həyat tərzidir. Uzun müddət hərəkətsiz qalmaq onurğa əzələlərinin zəifləməsinə və disklərə düşən yükün artmasına səbəb olur. Yanlış oturuş, kompüter qarşısında əyilmiş vəziyyətdə işləmək və uzun müddət eyni pozisiyada qalmaq osteoxondroz riskini artırır.
Bundan əlavə, ağır yüklərin düzgün olmayan şəkildə qaldırılması, fiziki yüklənmələr, artıq çəki və duruş pozğunluqları da onurğa üzərində əlavə təzyiq yaradır. Yaş artdıqca toxumaların elastikliyinin azalması osteoxondrozun inkişafını sürətləndirə bilər. Stress və xroniki gərginlik də əzələlərdə spazm yaradaraq onurğaya düşən yükü artıran faktorlardandır.
Osteoxondrozun əlamətləri
Osteoxondrozun əlamətləri xəstəliyin yerləşdiyi nahiyədən və dərəcəsindən asılı olaraq dəyişə bilər. Ən çox rast gəlinən əlamət davamlı və ya təkrarlanan bel və boyun ağrılarıdır. Bu ağrılar bəzən yüngül narahatlıq kimi başlayır, lakin zamanla daha güclü və davamlı hala gəlir. Səhərlər hərəkətə başlamaqda çətinlik, onurğada sərtlik hissi və uzun müddət oturduqdan sonra ağrının artması tipik əlamətlərdəndir.
Bəzi hallarda ağrı çiyinlərə, qollara və ya ayaqlara yayıla bilər. Sinir köklərinin sıxılması nəticəsində keyimə, uyuşma və zəiflik hissi meydana çıxa bilər. Osteoxondroz irəlilədikcə gündəlik həyat fəaliyyətləri daha çətin və ağrılı hala gələ bilər.
Osteoxondrozun gündəlik həyata təsiri
Osteoxondroz yalnız fiziki ağrı ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda insanın gündəlik həyat keyfiyyətinə ciddi təsir göstərir. Uzun müddət oturmaq, ayaqda qalmaq və ya sadə hərəkətləri yerinə yetirmək çətinləşir. Ağrılar iş qabiliyyətini azalda, yuxu keyfiyyətini poza və ümumi halsızlıq hissi yarada bilər. Zamanla bu vəziyyət psixoloji gərginliyə və stressə səbəb ola bilər. Osteoxondrozun idarə olunmaması sosial həyatda da məhdudiyyətlər yarada bilər.
Osteoxondroz necə diaqnoz edilir?
Osteoxondrozun diaqnozu adətən xəstənin şikayətlərinin dinlənilməsi və fiziki müayinə ilə başlanır. Onurğanın hərəkətliliyi, duruş və ağrı nöqtələri qiymətləndirilir. Lazım gəldikdə görüntüləmə üsullarından istifadə edilə bilər. Erkən diaqnoz osteoxondrozun irəliləməsinin qarşısını almaq və müalicəni daha effektiv planlaşdırmaq baxımından olduqca vacibdir.
Osteoxondrozun effektiv müalicə yolları
Osteoxondrozun müalicəsi kompleks yanaşma tələb edir və xəstəliyin mərhələsinə uyğun şəkildə planlaşdırılır. Müalicənin əsas məqsədi ağrını azaltmaq, onurğanın hərəkətliliyini artırmaq və degenerativ prosesin sürətini azaltmaqdır. Yüngül və orta dərəcəli hallarda fizioterapiya əsas müalicə üsullarından biri hesab olunur. Fizioterapiya vasitəsilə əzələlər gücləndirilir, onurğa dəstəklənir və duruş düzəldilir.
Müalicəvi məşqlər osteoxondrozun idarə olunmasında mühüm rol oynayır. Bu məşqlər onurğa ətrafı əzələləri möhkəmləndirir və disklərə düşən yükü azaldır. Manual terapiya və digər dəstəkləyici üsullar əzələ spazmını azaltmağa və ağrını yüngülləşdirməyə kömək edir. Müalicə davamlılıq tələb edir və gündəlik həyat vərdişlərinin dəyişdirilməsi ilə daha effektiv nəticə verir.
Osteoxondrozun qarşısını almaq mümkündürmü?
Bir çox hallarda osteoxondrozun qarşısını almaq mümkündür. Bunun üçün düzgün duruş vərdişlərinin formalaşdırılması, müntəzəm fiziki aktivlik və onurğa sağlamlığının qorunması vacibdir. Uzun müddət eyni pozisiyada qalmamaq, hərəkət fasilələri vermək və bədəni gücləndirən məşqləri həyat tərzinə daxil etmək osteoxondroz riskini azalda bilər. Vaxtında görülən tədbirlər xəstəliyin inkişafının qarşısını ala və həyat keyfiyyətini qorumağa kömək edə bilər.
Nəticə
Osteoxondroz onurğa problemlərinin ən geniş yayılmış səbəblərindən biridir və vaxtında diqqət yetirilmədikdə ciddi fəsadlara yol aça bilər. Düzgün yanaşma, erkən diaqnoz və davamlı müalicə ilə osteoxondrozun təsirini azaltmaq mümkündür. Onurğa sağlamlığına vaxtında diqqət yetirmək sağlam və aktiv həyatın əsas şərtlərindən biridir.
